2017年公路路网交通信息采集与发布设施建设工程
![]() | Bu madde ?nerilmeyen bi?imde kaynakland?r?lm??t?r.Temmuz 2021) (Bu ?ablonun nas?l ve ne zaman kald?r?lmas? gerekti?ini ??renin) ( |
Makale serilerinden |
Hümanizm |
---|
![]() |
Felsefe portal? |
Makale serilerinden |
![]() |
![]() ![]() |
Hümanizm (Frans?zca: humanisme), insanc?ll?k veya be?eriyet?ilik; kanunlar?n düzenlenmesinde Tanr?'n?n de?il insan akl?n?n esas al?nd??? rasyonalizm ile ampirizme odaklanan, 14. yüzy?l ile 16. yüzy?l sonlar?nda Avrupa'n?n geni? bir kesiminde kabul g?rmü? felsefi dü?ünce ??retisi ve edebiyat ak?m?d?r.
Hümanizm, ahlaki ve felsefi sorgulaman?n ba?lang?? noktas? olarak insano?lunun potansiyelini ve failli?ini vurgular. ?talyan R?nesans? s?ras?nda ortaya ??km?? ve Ayd?nlanma ?a??'nda bilim ve teknolojideki ilerlemelerle yeniden gü?lenmi?tir. Günümüzde hümanizm, insanl??? bireyleri te?vik etmek ve geli?tirmekten sorumlu olarak g?ren ve insan refah?, ?zgürlük, ?zerklik ve ilerlemeyi vurgulayan dini olmayan, seküler bir harekettir. Hümanistler insan haklar?n?, ifade ?zgürlü?ünü, ilerici politikalar? ve demokrasiyi savunur ve dinin ahlak i?in bir ?n ko?ul olmad???na inan?rlar.
Geli?imi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hümanizm
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hümanizm terimsel tan?m a??s?ndan "sevgi" i?ermez. ?ünkü daha felsefi ve bilimsel bir temeli ifade eder. Türk?e kar??l??? "insanmerkezcillik"tir. Yani tanr?merkezcillik geri plana at?l?r ve bir anlamda reddedilir, insanmerkezcillik esas al?n?r. Bu kavram psikolojik derinli?i olan sübjektif bir kavram (sevgi ve benzeri duygu durumlar?) de?il, felsefi temelli objektif bir kavramd?r. ?rne?in bir fiilin de?erlendirmesinde "tanr?n?n/tanr?lar?n ho?nutlu?u" de?il, "insana faydas?/ho?nutlu?u" esast?r. Bu a??dan da sekülerizmle s?k? bir ili?kisi vard?r. Yine kanunlar?n düzenlenmesinde tanr?merkezcilli?i de?il, insanmerkezcilli?i ?nermektedir.
Ad?n?n Türk?e anlam? insanc?ll?kt?r (human). Genelde deizm, ateizm ve agnostisizm ile bütünle?ebilir ama hümanist anlay?? bunlar i?in de?ildir. Hümanizm, bu tür do?aüstü gü?lerin varl???yla ilgilenmeyen etik tabanl? bir g?rü?tür. Seküler bir hayat duru?u ilkesi ve her otorite kar??s?nda insan? ?zgürle?tirme ?abas? hümanizmin tan?m?d?r.
Hümanizme g?re do?ruyu bulmak insan?n bir yetisidir. Fakat do?ruyu bulma y?nteminde gizemcilik, mistisizm, gelenek ve bunlar gibi genelge?er kan?tlarla ve mant?kla bütünle?meyen y?ntemler izlenemez. Ger?e?e duyulan bu arzu, g?zü kapal? kabullenimlerle de?il, bilimsel ?üphecilik ve bilimsel y?ntemle doyurulmal?d?r. Otoriteyi ve a??r? ?üphecili?i de reddederken, kaderin olaylar üzerindeki etkisini kabul etmez. Do?runun ve yanl???n bilgisine ki?isel ve ortak bilincin en do?ru bi?imde alg?lanmas?yla ula??labilece?ini savunur.
Bunun yan? s?ra, hümanizm insan?n tüm di?er canl? türlerinden daha ?zel oldu?u dü?üncesini reddeder. Hümanist Filozof Peter Singer “Bir?ok istisna olmas?na ra?men hümanistlerin ?o?u, kendilerini en büyük dogmadan ?zgürle?tiremiyor: ?nyarg?l? türcülük. Hümanistler di?er canl? türlerine kar?? dü?üncesizce istismarlara kar?? durmal?d?r.” diyerek hümanizmin do?alc?l???n? ve hayvanseverli?ini belirtir. Bizim di?er canl?lar?n üzerinde tanr? vergisi bir hüküm hakk?m?z olmad???n? ekler.
Hümanizm insan?n kapasitesine iyimser yakla??r, bunun yan? s?ra insan do?as?n?n tümüyle iyi ya da tüm insanlar?n hümanizmin savundu?u ussalc? ve manevi de?erlere ula?abilece?ini savunmaz. Bu hedef birey i?in azim ve di?erlerinin yard?m?n? gerektirir. ?nsan?n geli?imidir hümanizmin ere?i, bütün insanlar i?in hayat? daha iyi yapmak. Hümanizm güzel ?eyler yapmaya, ?imdi ve burada iyi ya?amaya ve gelece?e daha iyi bir dünya b?rakmaya yo?unla??r.
Hümanizmin tarihi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hümanizm R?nesans'a, ?slamiyet'in Alt?n ?a??’na ve Antik Yunan kal?nt?lar?na dayand?r?labilir ve hatta hümanist dü?ünce Buddha ve Konfü?yüs'te de g?rülebilir. Bunun yan?nda hümanizm terimi daha ?ok bat? felsefesiyle ba?la??kt?r. Hümanizm terimi 19. yüzy?l?n ba?lar?nda, 15. yüzy?l ?talya's?nda klasik edebiyatla ilgilenen kimseler i?in s?ylenen umanista s?zcü?ünden k?kenlenir. Hümanizm as?l gücüne 15. yüzy?lda ula?t? ve bu 16. yüzy?l?n sonuna kadar devam etti.
14. yüzy?l Avrupas? yakla??k bin y?ld?r tamam?yla Hristiyanl???n belirledi?i skolastik dü?ünce ile ya?amaktayd?. Eski eserlerin ?o?unu okumak günaht?, eski Yunan-Latin eserlerinden ?o?u kaybolmu?tu. Baz? ilahiyat??lar, filozoflar Latince yoluyla eski eserlere, bu eserlerdeki dü?ünceye y?neldiler. Tercüme edilme ve matbaa yard?m?yla h?zland? ve müesseseler sorgulanmaya ba?land?.
Hümanizma
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]R?nesans dü?üncesinin üzerinde durup antik ?rneklere g?re i?ledi?i ilk sorun insan sorunudur. ?nsan? arayan insana ?zgü olan bu dünyadaki yerinin ne oldu?unu ara?t?ran ?al??malara verilen add?r.
Hümanizm deyimi ilk olarak filolojik a??dan de?erlendirilmi?tir. Ancak sadece bu a??dan de?erlendirilirse bilimsel bir ak?m olamazd?. Oysa hümanizm geni? anlam?yla modern insan?n hayat anlay???n? ve duygusunu dile getiren bir ak?md?r.
Antik Yunan'da hümanizm
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Milattan ?nce 6. yüzy?lda ya?am?? Miletoslu Thales ve Kolophonlu Ksenophanes kendilerinden sonrakiler i?in hümanist dü?üncenin yolunu haz?rlam??t?r. Thales “kendini bilmeyi dünyas?n?n merkezine oturturken, Ksenophanes d?neminin tanr?lar?na inanmay? reddetmi? ve kutlulu?u evrene ve evrendeki ?eylere yüklemi?tir. Sonra gelen ve ilk serbest dü?ünür olarak g?rülen Anaksagoras bilimsel y?ntemlere katk?da bulunarak evreni anlaman?n ba?ka bir yolunu g?stermi? oldu. Anaksagoras’?n ??rencisi Perikles de demokrasinin olu?umunu, ?zgür dü?ünceyi savunmu? ve etkilemi?tir. Yaz?lar?ndan ?ok az? bugüne gelebilmi?se de Protagoras ve Demokritos da bilinmezcili?i benimsemi? ve ruhani varolu?lar?n?n do?aüstü bir varl?ktan ba??ms?z oldu?unu savunmu?tur.
Hümanizm ?e?itleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Hümanizm, bireysel ve kolektif olarak insan?n de?erini ve failli?ini vurgulayan ve genellikle dogma veya bat?l inan?lar? kabul etmek yerine ele?tirel dü?ünceyi ve kan?t? (bilimsel, felsefi veya etik) tercih eden felsefi ve etik bir duru?tur. "Hümanizm" teriminin anlam?, kendisiyle ?zde?le?en birbirini izleyen entelektüel hareketlere g?re dalgalanm??t?r.
Dini hümanizm, R?nesans hümanizmi, Hristiyan hümanizmi, etik hümanizm, bilimsel hümanizm, seküler hümanizm ve Marksist hümanizm gibi ?e?itli hümanizm türleri vard?r. Esas olarak 20. yüzy?l?n ba?lar?nda Amerika Birle?ik Devletleri'nde uygulanan dini hümanizm, hümanizmi bir din olarak g?rmü? ve uygulay?c?lar? kilise benzeri cemaatlere kat?lm??t?r. R?nesans hümanizmi, 14. ve 15. yüzy?l?n ba?lar?nda, akademisyenlerin klasik antik ?a?a odaklanmay? Hristiyan inanc? ve insan refah?na olan ilgiyle birle?tirdi?i kültürel ve e?itimsel bir reform hareketiydi. Hristiyan hümanizmi, Orta ?a?'?n sonlar?nda Hristiyan akademisyenlerin inan?lar?n? klasik ilgi alanlar?yla birle?tirdikleri tarihsel bir ak?md?. Etik kültür olarak da bilinen etik hümanizm, 20. yüzy?l?n ba?lar?nda ABD'de ?ne ??km?? ve insanlar aras?ndaki ili?kilere odaklanm??t?r. Bilimsel hümanizm, hümanizmin bir bile?eni olarak bilimsel y?ntemi vurgularken, seküler hümanizm 20. yüzy?l?n ortalar?nda ortaya ??km??t?r ve ?a?da? hümanist hareketle e? anlaml?d?r. Marksist hümanizm, temel hümanist ilkeleri kabul eden ancak demokrasi konusundaki duru?u ve ?zgür iradeyi reddetmesi nedeniyle di?er hümanizmlerden ayr?lan bir Marksist dü?ünce ekolüdür.[1][2]
![]() | Felsefe ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde i?eri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katk? sa?layabilirsiniz. |
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Atatürk üniversitesi Sosyoloji B?lümü 1. S?n?f "Felsefeye Giri?" ve "Sosyolojiye Giri?" Dersleri Ders Notlar? (?mer YILDIRIM); Di?er Ders Notlar? (?mer YILDIRIM), MEB Sosyoloji Ders Kitab?, A??k??retim Ders Kitab?
- ^ Anderson, William H.; Wilson, Bryan R. (1974). "Magic and the Millennium". Review of Religious Research. 15 (3): 185. doi:10.2307/3510118. ISSN 0034-673X.
- ^ Morris, A A M; Lamont, P J; Clayton, P T (1 Temmuz 1997). "Pearson's syndrome without marrow involvement". Archives of Disease in Childhood. 77 (1): 56-57. doi:10.1136/adc.77.1.56. ISSN 0003-9888.