粉玫瑰适合送什么人
William James | |
---|---|
![]() 1890'larda William James | |
Do?umu | 11 Ocak 1842 New York |
?lümü | 26 A?ustos 1910 (68 ya??nda) Tamworth, New Hampshire |
Milliyeti | Amerikal? |
?a?? | 19 ve 20. yüzy?l |
B?lgesi | Bat? felsefesi |
Okulu | Pragmatizm Fonksyonel psikoloji Radical deneyimcilik |
?lgi alanlar? | Pragmatizm, Psikoloji, Din felsefesi, Epistemoloji, Anlamland?rma |
?nemli fikirleri | Beynin kullan?m? |
William James (11 Ocak 1842, New York - 26 A?ustos 1910, Chocorua, New Hampshire, ABD), psikolojide i?levselcilik hareketinin ?ng?rücüsü, pragmatizmin ?ncüsü Amerikal? filozof ve psikologdur.
Ya?am?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James ve romanc? ve ele?tirmen karde?i Henry James, zengin ve iyi tan?nan bir ailenin ?ocuklar? olarak dünyaya geldi. Babalar? ilahiyat?? ve dü?ünür Henry James, ?ocuklar?n?n e?itimine ?ok ?nem vermekteydi. New York, Boulogne (Fransa), Cenevre, ?ngiltere, Almanya ve ?talya'da ??renim g?rdü. Babas?n?n felsefe ve ilahiyat alanlar?ndaki g?rü?lerinin James'in yeti?mesinde büyük etkisi vard?. Babas?, zihinsel ?zgürlü?ün ?nemine inan?yor ve ?ocuklar?n? bu do?rultuda yeti?tiriyordu. James, ele?tirel yakla??m?n? bu sayede kazand?. Babas? ?ocuklar?n?n meslek edinme ve hayatlar?n? kazanma zorunluluklar?n?n olmad???n? dü?ünüyordu. Yine de James'in ilgisinin bilime y?nelmesi i?in ?abalad?. James 15 ya??ndayken babas? ona bir mikroskop hediye etti. On sekiz ya??na geldi?inde ressam olma amac?yla Amerikal? ressam William M. Hunt'?n yan?nda resim dersleri almaya ba?lad?, alt? ay sonra bundan vazge?ti. 1861 y?l?nda Harvard üniversitesi Lawrence Bilim Okulu'na girdi. Bu okulda kimya, anatomi ve benzeri konularda dersler ald?. Daha sonra n?rotik bir hastal??a yakaland?. K?sa bir süre sonra kimyadan vazge?ti ve Harvard T?p Okulu'na kaydoldu. T?p ??renimine bir y?l ara vererek ünlü do?a bilimci Louis Agassiz’in Amazon’a yapaca?? bir ke?if gezisine deniz hayvanlar? ?rnekleri toplamak amac?yla asistan olarak kat?ld?. Gezi esnas?nda hastaland? ve bir yar?y?l i?in tekrar T?p Okulu’na d?ndü. 1867-68’de Almanya’da, enerjinin korunumu ilkesini ortaya koyan fizyolog ve fizik?i Hermann von Helmholtz, patolog Rudolf Virchow, 19. yüzy?lda t?pta deneycili?in ?ncüsü Claude Bernard gibi bilim insanlar?n?n derslerini takip etti. Bunun yan?nda d?nemin ?ne ??kan psikoloji ve felsefe eserlerini, ?zellikle Kant?? idealist ve g?reci Charles Renouvier’nin eserlerini okudu. Renouvier’yle tan??t? ve bu tan??ma James’in ki?ili?inin ve dü?ünsel hayat?n?n d?nüm noktalar?ndan biri oldu. Haziran 1869’da Harvard T?p Okulu’nu bitirdikten sonra ruhsal bunal?ma girdi. ?ntihar? bile dü?ünmesine yol a?an bu bunal?m sebebiyle hekimli?e hemen ba?layamad?. 1872’ye kadar babas?n?n evinde ?e?itli eserleri okumak ve ara s?ra kitap tan?t?m yaz?lar? yazmak haricinde hi?bir ?ey yapmaks?z?n yar? hasta durumda ya?ad?. Kendi ifadesine g?re, Renouvier’nin ?zgür irade üzerine yazd?klar?n? okuyarak ve “?zgür iradeye dayal? ilk edinim, ?zgür iradeye inanmak olacak” karar?n? vererek bu bunal?mdan kurtuldu.[2]
Akademik ya?am?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James 1861 y?l?nda Harward'da Lawrence Bilim Okuluna girdi. Burada kimya e?itimi al?yordu. Kimya ile olan deneyimi ?ocukken evde gizemli s?v?lar?yla yapt??? bazen tehlikeli patlamalara sebep olabilen deneylerden ibaretti. K?sa süre sonra James dikkat ve ?zen isteyen laboratuvar ?al??malar?n? ilgin? bulmamaya ba?lad?. Hayat?na ?ok büyük etkisi olan n?rotik bir rahats?zl??? ba? g?sterdi. K?sa bir süre sonra kimya e?itimini b?rakt?.[3] James hem bilimsel e?itime elveri?li olmas? hem de ekonomik olarak iyi bir gelir sunmas? a??s?ndan 1864'te Harward'da t?p e?itimi almaya ba?lad?.[4] 1865'te zoolog Louis Agassiz deniz hayvanlar? toplamak amac?yla Brezilya'ya gidiyordu.[3] James bu alanla ilgili yeteneklerini ke?fetme umuduyla ücretsiz bir yard?mc? olarak bu geziye kat?ld?. Gezi, James'?n umdu?u gibi ge?memi?ti, yapt??? i?ler onu heyecanland?rm?yordu. Yolculu?un büyük bir k?sm?nda deniz tutulmas?na yakalanan James ?i?ek hastal???na da yakalanm??t?. James bu alanla u?ra?man?n getirdi?i ya?am ?artlar?n?n kendisine uygun olmad???n? anlad?.[4] Ayr?ca biyolojinin gerektirdi?i düzenli s?n?fland?rmalara tahammül edemezdi. Kimya ve biyolojiye olan tepkisi daha sonra psikolojide deneyden ho?lanmamas?n?n bir i?areti say?labilirdi. 1865 y?l?ndaki yolculu?un ard?ndan James isteksizce de olsa t?p alan?ndaki ?al??malar?na devam etti.[3] Ancak sa?l?k sorunlar? yine kendini g?stermeye ba?lam??t?. ?i?ek hastal??? g?z zay?fl???na neden olmu?tu ve s?rt a?r?lar? ?ekiyordu. Bu nedenle okumas? gü?le?mi?ti, hastanede dola?malar? ve ayakta yapt??? laboratuvar ?al??malar? zorla?m??t?. O d?nemde s?rt sorunlar? i?in Avrupa'ya maden suyu banyosu almaya gidiliyordu. James de bu neden 1867'de Almanya'ya gitmek üzere yola ??kt?. Sa?l??? i?in att??? bu ad?m ile Almancas?n? da geli?tirmeyi umuyordu.[4] G?zleri iyile?mi?ti ve o d?nemde Almanya'da geli?mekte olan fizyolojik y?nelimli ruh bilimi dikkatini ?ekiyor, bu alanda okumalar yap?yordu. ?lk kez Wundt’un ad?n? duymu? ve Heidelberg’de Wundt’u ve Helmholtz’u ziyaret etme giri?iminde bulunmu?tu. Berlin’de du Bois-Reymond ‘un derslerine kat?lm??t? ve yeni düzenek?i ruhbilimin a??klay?c? gücünden etkilenmi?ti.[4] James Berlin üniversitesindeki fizyoloji derslerine devam edip zaman?n “ Psikolojinin yeni bir bilim olmaya ba?lad??? zaman” oldu?unu belirtmi?ti.[3] Cambridge'e d?ndü?ünde James biraz iyile?mi?ti ancak ruhsal olarak bir ??küntü durumundayd?. Duygusal olarak iyile?mesinde 29 Nisan 1870'te okudu?u, Frans?z felsefecisi Charles Renouvier taraf?ndan ?zgür isten? üzerine yaz?lan denemenin etkisi büyüktü. James‘?n ruhsal durumu yava? olsa da sürekli iyile?iyordu.[4] 1869 y?l?nda Harward ‘dan t?p diplomas?n? ald?.[3] 1872 y?l?nda Harward’?n ba?kan? Charles Eliot, James‘dan fizyoloji derslerinin yar?s? vermesini istedi. James bunal?mdan tam olarak kurtulamad???n? ve bu dersin getirece?i sorumluluklar? üstlenemeyece?ini dü?ünüyordu. Bir y?l izin isteyerek Avrupa gezisine ??kt?. Geri d?ndü?ünde g?revi kabul etti. Hatta bir sonraki y?l dersin yar?s?n? de?il tümünü üstlenmesi istenmi?ti. James bundan sonraki ya?am? boyunca birincil olarak bir Harward profes?rü kimli?inde kalacakt?.[4]
Psikolojinin ilkeleri
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]William James 1878 y?l?nda yay?mc? Henry Holt ile psikoloji ile ilgili bir kitap yazmak i?in anla?t?. Alman, ?ngiliz ve Frans?z literatürü ile yak?ndan ilgili oldu?u i?in ?al??man?n kolay olaca??n? dü?ünerek, Henry Holt’a iki y?l i?erisinde bitirece?ine s?z verdi. Ancak 1880 y?l?nda henüz yazmaya yeni ba?lam??t?. 1890 y?l?na kadar psikoloji ile ilgili ?e?itli dergilerde yaz?lar yazd?. Bunlar? metnin par?alar? olarak toparlayarak 1890 y?l?n?n ocak ay?nda Holt’a 350 sayfal?k bir el yazmas? g?nderdi ve bunun kitab?n k?sa bir b?lümü oldu?unu, kalan?n?n da yak?n zamanda g?nderilece?ini s?yledi. 1890’lar?n sonlar?na do?ru Psikoloji’nin ?lkeleri iki kal?n cilt halinde yay?nland?. 12 y?l süren bu ?al??ma James’ i fazlas? ile bunaltm??t? ve yay?nc?ya yollad??? son b?lümlerde g?nderdi?i bir mektupta kendini beceriksiz olarak tan?mlay?p ?unlar? s?ylemekteydi: “ Hi? kimse kitab?n g?rünü?ünden benden daha ?ok i?renemez. Hi?bir konu 1000 sayfada ele al?nmaya de?mez! On y?l?m daha olsayd? onu 500 sayfada yeniden yazabilirdim.”.[4]
Psikolojinin ?lkeleri psikoloji dünyas?nda büyük ses getirmi? ve ?ngilizcede en ?ok satan psikoloji metni olmu?tur.[4] Kitab?n yay?nlanmas? psikoloji tarihi i?in büyük bir ?neme sahiptir. Binlerce ??rencinin g?rü?lerini etkilemi? ve bir?ok ?al??maya ilham kayna?? olmu?tur. Ayr?ca yap?salc? ABD'de yap?salc? g?rü?ündeki psikologlar?n i?levselcilik ekolüne do?ru y?nelmesinde neden olmu?tur.[3] Kitab?n ilk cildi biyolojik temellerle ba?lamaktad?r. Zihinsel i?leyi?in sinir sistemi faaliyetleri ile olu?tu?undan ve benzer tepkilerin olu?umunun ilk olu?umdan sonra daha kolay oldu?undan bahsetmektedir. Bu durum al??kanl?klar? zihinsel ya?am i?in ?nemli bir hale getirmektedir. Birinci cildin kalan k?sm? ise psikolojinin konusu ve ara?t?rma metotlar? ile devam etmektedir. ?kinci cilt ise; duyum davran???, alg?, inan?, muhakeme, i?güdü, irade, hipnoz ve psikogenesis konular?ndan olu?maktad?r.[3]
??güdü ve al??kanl?klar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James insan davran???n?n i?güdü ve al??kanl?klardan etkilendi?ini s?ylemi?tir. Arkada?lar? ile birlikte insan i?güdüleri i?in haz?rlad?klar? listede ‘ bir araya gelmek, bir arada bulunmak, birbiri ile kavga etmek’ gibi i?güdülerden bahsetmi?tir. Al??kanl?klar ve duygular gibi fenomenler i? güdüler ile etkile?im halindedir ve deneyimlere ba?l? olarak i? güdülerde de?i?imler olabilmektedir.[4]
James i?in al??kanl?klar belli bir yere kadar ?zgürlü?ümüzü i? güdülerimizden fazla k?s?tlamaktad?r.[5] Tekrar fizi?in oldu?u gibi fizyolojinin de temel ?gelerindendir. Sinir sisteminin i?leyi?i gere?i tekrarlanan faaliyetler zamanla daha kolay hale gelmektedir ve daha az dikkat gerektirmektedir.[3] James'e g?re ??renilmi? edimlerin tüm insanlardaki tekrarlan??lar? toplumu bir arada tutan ?eydir.[4] Ancak k?tü ?artlar i?erisinde bulunan insanlar?n durumlar?n? de?i?tirememesinin nedeni de al??kanl?klard?r. Al??kanl?klardan ‘d?nme dolab?’ diye s?z etmi?tir. Ki?ilik 30 ya??na kadar insana yerle?ir ve sonras?nda onlar yürüyen al??kanl?k y???nlar?d?r.[5]
Bilin? ak???
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Wundt'un bilin? anlay???na kar?? ??kan James, ayn? ak?nt?ya iki kez girmenin olanaks?z oldu?unu s?yleyen Yunan filozof Herakleitos'a g?ndermede bulunarak, bilincin durmayan sürekli hareket halinde olan bir ?ey oldu?unu s?ylemi?tir.[4] Bilin? yerinde durmayan, yeni durumlarla kar??la??p yeni b?lgelere ge?en bir ?rmak gibidir. Süreklidir ve par?alara ayr?lamaz. Zaman ve alanda bir bütün halindedir.[5] Wund'un i?ebak?? y?ntemine kar?? ??kma nedeni de budur; bilin?li dü?ünce sürekli bir ak?? halinde oldu?u i?in durdurulamaz ve yap?s?na zarar verilmeden ??zümlenemez.[4]
Benlik kavram?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]William James'e g?re benli?in 3 y?nü bulunmaktad?r. Benli?in 3 y?nü; a) Maddesel Benlik, b) Sosyal Benlik, c) Ruhsal Benlik'tir. Maddesel benlik ki?inin kendisine ait olan, sahip oldu?u her ?eydir. Bedeni, k?yafetleri, ailesi, arabas?, banka hesab? gibi. Buradaki vurgu ki?inin ba?kalar? ile ve maddesel ?eylerle ?zde?le?mi? olmas?d?r. ?zde?le?ti?i ?ey de?i?ime u?rarsa ki?inin benli?i de de?i?im ya?ar. ?rne?in sahip oldu?umuz ailemizi kaybettik, bu durumdan benli?imizde etkilenir ve ailevi benli?imizin de yok oldu?unu s?yleyebiliriz. Sosyal benlik i?inse James, ki?ilerin kendi sosyal ya?amlar? i?inde bulunduklar? ortama, konuma, statüye g?re bir tak?m maskeler kullanmakta oldu?umuzu s?ylemektedir. ?rne?in; aile benli?imiz, dernek benli?imiz, arkada? benli?imiz. Ki?iler bulunduklar? ortamlardaki üstlendikleri roller i?inde tutarl? davran??lar sergilemektedir ancak birbirlerini farkl? bir ortamda tan?yan ki?iler ba?ka ortamda birbirlerini izlediklerinde farkl? sosyal benlik i?erisinde oldu?unu g?rünce ?a??rabilirler. Bunun nedeni bizi daha ?nce farkl? bir benlikle tan?m?? olmalar?d?r. James ruhsal benli?imizin ise ?ok subjektif oldu?unu ve bizim kendimizi nas?l de?erlendirdi?imizde ve nas?l alg?lad???m?zda belirleyici oldu?unu s?yler. Yeteneklerimizi, ilgilerimizi, g?rü?lerimizi, tutumlar?m?z? kendi i?imizde ki?isel olarak de?erlendirme bi?imimiz ruhsal benli?imizin i?ine girmektedir. Benli?in bu ü? y?nü ‘Deneyimci Benlik’ ad? verilen bir bütünü olu?turur.[5]
Benlik sayg?s?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James, benli?in do?as? ile ilgili ?al???rken benlik sayg?s? kavram?n? da gündeme getirmi?tir. Bu konuda bir formül geli?tirmi?tir ve bu formül ki?ilik de?erlendirmeleri konusunda geli?tirilen ilk formüllerden biridir. Bu formül:
Ba?ar? / ?stekler = Benlik Sayg?s?
James bu formülle ki?inin benlik sayg?s? üzerinde ne isteklerin ne ba?ar?n?n ne de ama?lar?n tek ba??na etkili olmad???n? g?stermek istemi?tir. Benlik sayg?s?n?, insan?n kendisiyle bar???k olma durumu, isteklerini ger?ekle?tirebilmesi yani ba?ar?lar?n?n isteklerine oran? etkilemektedir. ?rne?in; dünyan?n en ünlü ressam? olma gibi bir iste?iniz vard? ve siz ?u anda kü?ük bir okulda herhangi resim ??retmeninden biri oldunuz. Bu durum sizin kendine olan sayg?n?z? etkiler ve benlik sayg?n?z? dü?ürebilir. James'in bu formülüne g?re mutlu olan ki?i; hayata bak?? a??s? daha ger?ek?i olan, ortalama bir ba?ar?da dahi kendilerine pay ??kar?p kendilerini de?erli g?ren ki?iler olacakt?r.[5]
?zgür irade
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]William James gen?li?inde bir bunal?m ge?irmi?tir. Günümüzde ‘varolu? krizi’ denilmektedir. Bu d?nemde bilimsel y?nünü, bilimsel bak?? a??s?n?, kendi üzerinde bir yük olarak g?rmeye ba?lam??t?r. Yapt??? ?al??malar onu insan do?as?na ili?kin bir tak?m sonu?lara inand?rm??t?r. ?nsan?n bir neden sonu? ilkeleri i?erisinde var olan karma??k bir makine oldu?una inanm??t?r. Bu dü?ünceler onu intihar etme dü?üncesine, nevrotik semptomlar geli?tirmeye itmi?tir.[5]
James, filozof Charles Renouvier'in ?zgür irade üzerine yazd??? birka? makaleyi okumu?tur ve bu okumalardan sonra ?zgür iradenin varl???na inanmaya ba?lam??t?r. B?ylece ?zgür iradeye güvenerek ve kendi iradesini kullanarak kendi kendini iyile?tirebilece?ini dü?ünmeye ba?lam??t?r. Bir nebzede olsa bu sayede kendini iyile?tirmeyi ba?arm??t?r.[3]
James'in bu ?yküsü onun ya?ad??? objektif ve subjektif bak?? a??lar? aras?ndaki ?at??may? yans?tmaktad?r. Bilim objektiftir ve d??tan g?zlem gerektirir, insan?n kendi ya?am? ise subjektiftir ve i?ten bak??? gerektirmektedir. James ?zgür irade yakla??m?n? benimsemi?tir ancak bu yakla??m bilimsel bir yakla??m de?ildir ve James psikolojinin bir bilim olarak iradenin ?zgürlü?üne dair sorulara cevap üretemeyece?ini de belirtmi?tir. Bu metafizik bir sorudur ve metafiziki sorular bilimsel ara?t?rmalarla yan?tlanamaz. James'e g?re, e?er bilimsel psikoloji, davran???n, kal?t?msal ?zelliklere, i? güdülere veya al??kanl?klara ba?lanabilece?ini savunuyorsa; bu durum metafizik sorulara ili?medi?i sürece ge?erlidir.[5]
James Lange Kuram?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Ormanda bir ay? g?rdü?ümüzde sa?duyumuza g?re korktu?umuz i?in ko?arak ka?ar?z. James ise sa?duyunun b?yle bir yorumlamas?n? do?ru bulmam??t?r. Ona g?re korktu?umuz i?in de?il, ka?t???m?z i?in korkar?z. Yani, bu süre? tersinedir. Ayn? kuram, James'ten ba??ms?z olarak, Carl Lange isimli Danimarkal? bir fizyolog taraf?ndan da ortaya at?ld??? i?in ‘’James Lange kuram?’’ ad?n? alm??t?r. Her ikisinin de ?ne sürdükleri ?ey, davran???n, duygular? belirledi?idir. Yani ki?i, davran??? y?nünde duygular i?inde bulunur. Bu g?rü?ü vurgulayan, pek ?ok ?rnek verebiliriz. Sabahlar? kalk?nca, yava? yava? ona kadar say?p aynada kendimize tebessüm ederiz, bütün gün ne?eli olaca??m?z? s?yleyenlerle kar??la?m???zd?r. Oscar Hemmerstein, an?lar?nda, korktu?u zamanlar, ne?eli bir melodiyi m?r?ldand???n? ve korkusunun bir süre sonra ge?ti?ini s?ylemi?tir. ?ngilizlerin bir atas?zü ise *Cesur gibi davran, kendini cesur hissedesin* ?eklindedir.
James-Lange kuram?, ‘duygular’ üzerinde geni? ara?t?rmalara yol a?m??t?r. Duygular konusundaki ?a?da? kuramlar ise, James Lange kuram?ndan daha karma??kt?r. Hatta, bu kuram?n her zaman do?ru olmad???n? da s?yleyebiliriz. Buna ra?men, duygusal durumlar?n olu?turulmas?nda, davran???n rolü ?nemlidir.[5]
Din ?al??malar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Principles'? tamamlad?ktan sonra, James'in psikolojiye ilgisi zay?flam??t?r. William James, ABD'deki ilk psikoloji laboratuvar?n?n kurucusudur fakat laboratuvar ?al??mas?ndan da ho?lanmamaktayd?. Psikoloji sorular?, felsefe ve din sorular?na g?re ona daha s?k?c? gelmi?tir. Tanr?'n?n do?as? ve varl??? ruhun ?lümsüzlü?ü, ?zgür irade ve belirlenimcilik, ya?am?n de?erleri üzerine ara?t?rmalar?nda ge?mi?teki savlar i?in kan?t aramak yerine yeni sonu?lara varmaya ?al??m??t?r. 1880'lerin sonlar?nda etik ve din dersleri vermeye ba?lam??t?r. ?al??malar? sonunda ?lümden sonra ya?am?n kan?tlanamayaca?? yarg?s?na ula?m??t?r. Ama James'e g?re, dinsel deneyimin varl??? tanr?sal bir varl???n g?stergesi olmu?tur. O, ?zgürlü?ü, ?eylerin rastlant?sal bir araya geli?inden do?an belli bir karars?zl?k olarak ele alm??t?r. Yani, ge?mi? ve bugün, gelece?in nas?l olaca??n? ka??n?lmaz bir bi?imde belirlemiyordu. James bu g?rü?lerini, 1893-1903 aras?nda ?e?itli deneme ve derslerinde dile getirmi?tir ve sonras?nda ?e?itli kitaplar?nda toplam??t?r. Bu yap?tlar? aras?nda en ?nemlileri The Will to Believe and Other Essays in Popular Philosophy olmu?tur.
Do?al din üzerine Gifford Konferanslar? vermesi i?in Edinburgh üniversitesinden ald??? ?a?r?y? ancak 1901-02'de yan?tlayan James, bu konferanslar? haz?rlamak birka? y?l boyunca ?al??malar?n?n odak noktas?n? olu?turmu?tur. The Varieties of Religious Experience ba?l???yla toplanan bu konferanslar, dindarlara bilimle ve bilimsel y?ntemle ?at??mayan, kendilerini savunabilecekleri bir malzeme sa?lam??t?r.[2]
Felsefe ?al??malar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James, sadece eylemlerin sonu?lar?n? baz alan pragmatizm olarak bilinen y?ntemin kuram?n? 1898'de California üniversitesinde, bir filozof olarak felsefi bir ?ekilde, olaylar ve hayat?m?zdaki sonu?lar?n? anlatt??? bir konferans ger?ekle?tirdi. Ona g?re pragmatizmde ?nemli olan ilkler de?ildir, sonu?lard?r. O felsefenin ‘nesne nedir’ sorusunu sormas?n? kabul etmiyordu. Halbuki, pragmatizm, ’sonu?lar nelerdir?’ diye sormal?d?r. Oysaki James, hayat? birebir ilgilendiren somut ?eyleri, nesneleri ?nemsemi?tir. Ona g?re, dünya hi?bir ?ekilde henüz tamamlanm?? de?ildir ve sürekli bir olu? i?erisindedir. James'e g?re, dünya hakk?ndaki herhangi bir teori, insanla ilgili ?al??malarda kesin sonu?lar bar?nd?r?yorsa bu teori kabul edilmemelidir. Bu ?ekildeki bir teoriyi dogmatik olarak kabul edebilirsiniz. James bu g?rü?e kat?lmaz aksine pragmatizmin dogmatik olmad???n? savunur. O, sadece ya?am? ?n plana al?r. James'in ilgilendi?i bir di?er konu ise bilgi teorisidir. Bu teoride James hedef olarak kendisine sonucu al?r. Ya?amdaki bir?ok ?eyin ve alan?n kesin olmad???n? savunur. James anlaml?l??? yararl?l?kla ili?kilendirmi?tir. Bu yararl?l?k sadece insan?n maddi gereksinimlerini i?ermemektedir. O, dinin metafizikli?ini bilmedi?ini s?ylese de dini yararl? olarak kabul eder. James prati?i ve uygulamay? teorinin ?nüne koyar yani daha mühim oldu?unu dü?ünür. Prati?i olan ?eyi ger?ek olarak kabul eder.
Kad?nlar?n i?levsel e?itsizli?i
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]James kad?nlara kar?? g?sterilen i?levsel e?itsizlik konusunda Mary Whiton Calkins'in yüksek lisans e?itimini tamamlamas?na Mary'e destek olmu?tur. Bu durum ??rencinin cinsiyet ayr?mc?l???ndan ve ?nyarg?dan kaynaklanan sorunlarla ba? etmesi noktas?nda ?nemli bir durumdur. “Calkins daha sonra bellek ara?t?rmalar?nda kullan?lan ikili ?a?r???m tekni?ini geli?tirmi? ve psikolojiye ?nemli ve kal?c? bir hizmette bulunmu?tur[6]”.
"Calkins, Amerikan Psikoloji Derne?inin(APA) ilk kad?n ba?kan? oldu. 1906’da ABD’deki en ?nemli 50 psikolog s?ralamas?nda 12.s?ray? ald?[7]". Harvard üniversitesi Calkins'in resmi olarak kaydolmas?na hi?bir zaman izin vermedi buna ra?men James onu seminerlerine kabul etti ve Calkins'in üniversiteye kabulü i?in u?ra?t?. "üniversite isidare bu ?srarlara direndi ve James, Calkins’e ?unlar? yazd?: “Senin ve tüm kad?nlar?n ?a??rt?c?l??? ba?armak i?in yeter. Senin ?abalar?n?n tüm engelleri a?aca??n? umuyor ve inan?yorum. Bu konuda yapabilece?im her ?eyi yapaca??m[8]". “James’in ?abalar?na ve Calkins’in s?nav?n?n (James ve di?er ??retim g?revlileri taraf?ndan resmen idareye bildirilerek) ‘Harvard’da ?imdiye kadar g?rdü?ümüz en parlak doktora s?nav?’ olarak nitelendirilmesine ra?men, Harvard bir kad?na cinsiyetinden ?türü doktora derecesi vermedi[9]”.[3] Calkins'in ya?ad?klar?ndan, 20. yüzy?la girerken bile ya?an?lan bu olay? ??retimde kad?nlar?n kar??la?t?klar? ayr?mc?l??a bir ?rnek olarak g?sterebiliriz.
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Bill James, of Harvard, was among the first foreigners to take cognizance of Thought and Reality, already in 1873...", Lettres inédites de African Spir au professeur Penjon (Unpublished Letters of African Spir to professor Penjon), Neuchatel, 1948, p. 231, n. 7.
- ^ a b James, William. (1993). Ana Britannica i?inde (8. Bask?. Cilt. 12, s. 212-213). ?stanbul: Ana Yay?nc?l?k.
- ^ a b c d e f g h i j Schultz, P., D. ve Schultz, S.,E., (2004).Modern psikoloji tarihi.(Y. Aslay, ?ev). ?stanbul:Kaknüs Yay?nlar?.(Orijinal bas?m tarihi 2004).
- ^ a b c d e f g h i j k l Fancher, E., F. (1990). Ruh Biliminin ?ncüleri. (A. Y?ld?r?m, ?ev.). ?stanbul: ?ade Yay?nlar?. (Orijinal ?al??ma bas?m tarihi 1979).
- ^ a b c d e f g h Bruno, F., J.(1982).Psikoloji tarihine giri?.(N. Hisli, ?ev.).?zmir: Ege üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay?nlar?.(Orijinal ?al??ma bas?m tarihi 1971).
- ^ akt.Madigan&O’Hara,1992
- ^ akt. Furumoto,1990
- ^ Benjamin’den al?nt?,1993,s.72
- ^ Schultz, P., D. ve Schultz, S., E., ?ev.,2007
D?? ba?lant?lar
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]
- 1842 do?umlular
- New York do?umlular
- Amerikal? agnostikler
- Harvard Medical School'da ??renim g?renler
- Harvard üniversitesi ??retim üyeleri
- Din filozoflar?
- 19. yüzy?l Amerikal? filozoflar?
- 20. yüzy?l Amerikal? filozoflar?
- 19. yüzy?l Amerikal? yazarlar?
- 20. yüzy?l Amerikal? yazarlar?
- Amerikal? akademisyenler
- Pragmatistler
- 1910'da ?lenler
- New Hampshire'da ?lenler