网友开发淘宝剁手守护平台 可一键清空女友购物

Ba?l???n di?er anlamlar? i?in Postmodern (anlam ayr?m?) sayfas?na bak?n?z.

Postmodern felsefe, 20. yüzy?l?n ikinci yar?s?nda, 18. yüzy?l Ayd?nlanmas? s?ras?nda geli?tirilen kültür, kimlik, tarih veya dil ile ilgili modernist felsefi fikirlerde var oldu?u iddia edilen varsay?mlara ele?tirel bir yan?t olarak ortaya ??kan felsefi bir harekettir.

Postmodern felsefenin kaynaklar?

Ayd?nlanma dü?üncesinin temelini olu?turan rasyonalizmin, yani nesnel bilginin ak?l yoluyla edinilebilir oldu?una duyulan inanc?n sars?lmas? ile birlikte ba?layan ve bir bütün modern felsefenin temel kategorilerinin sorunsalla?t?r?lmas? ve bu kategorilerin i?letildi?i epistemolojik ilkelerin yerinden edilmesi ile sonu?lanan felsefe e?ilimi. "?zcülük", "temelcilik", "ger?ek?ilik", "nesnellik", "?zne" ya da "ben" gibi modern felsefeye i?kin ve ayd?nlanma dü?üncesinin temel dayanaklar? olan kavramlar burada art?k tümüyle i?letilemez bir hale gelir. Bu, bir tür felsefenin sonudur ama tümden felsefenin de?il, ?zellikle vurguland??? haliyle, Platon'dan beri süregelen ve Modernizmde doru?una ula?an metafiziksel felsefenin sonudur.

Felsefe yapman?n imkan ve olanaklar? bu noktadan itibaren ba?ka bir yol izlemek durumundad?r ki postmodern felsefe e?ilimleri ?e?itli kollardan bunun a??l?mlar?n? yaparlar. En bilinen ve etkili ?rnekleri Lyotard'?n Büyük Anlat?lar'?n sonu ele?tirisi, Foucault'nun soykütüksel arkeolojisi, Levinas'?n ?tekilik felsefesi, Derrida'n?n yap?s?kümcülü?ü, Deleuze'un g??ebe ?izoid analizleri, Rotry'nin ironi ve olumsall?k kavramlar?, Barthes'?n g?stergebilimsel serüveni, Kristeva'n?n metinleraras?l???, Laclau ve Mouffeu'nun anlam?n kapat?lamazl??? hakk?ndaki ??zümlemeleri ?eklinde ?ok genel olarak belirtilebilir.

Postmodern felsefe, fenomenoloji, yap?salc?l?k, varolu??uluk, ele?tirel teori ve Marksist felsefe gibi ??retiler aras?ndaki etkile?imlerin oldu?u kadar, dilbilim, antropoloji, psikoanaliz, sosyoloji gibi disiplinler aras?ndaki kuramsal s?n?r ?at??malar? ve ge?i?kenliklerinin de ürünüdür. Farkl? kollardan modern dü?üncenin i?inde kuramsal s?n?rlar? zorlayan Einstein, Kant, Hegel, Hitler, Freud, Nietzsche, Husserl, Heidegger, Saussure bir anlamda daha modernizm i?inde postmodern felsefenin ?ncüllerini atm??lar ve derinle?tirmi?lerdir. ?zellikle son d?rt ismin postmodern felsefenin fikir babalar? olduklar? s?ylenebilir. Frans?z felsefecileri daha sonra, 1960 ve 70'lerde, bu dü?ünürlerin a?t?klar? izlekleri derinle?tirerek postmodern felsefenin ba?l?ca yakla??mlar?n? ?ekillendirmi?lerdir.

Postmodern durum zaten ?oktan belirginle?meye ba?lam??t?r II. Dünya Sava??'ndan itibaren. Ekonomik, siyasal ve toplumsal düzenleni?lerin ifadesi olan Postmodern durum'un yan? s?ra, mimariden di?er sanat dallar?na felsefe, din, toplum, kültür ve benzeri her alanda modernizme tepki olarak do?an tutum ve yakla??mlar?n ifadesi olarak da postmodernizm ortaya ??km??t?r. Postmodern felsefe ise bu noktada postmodernizmin arka plan?ndaki ya da ba?ka bir deyi?le altyap?s?ndaki teorik temeli olu?turur. Postmodern felsefe, dolay?s?yla modern felsefenin i?erdi?i kavramsal ikiliklere ve onlar?n epistemolojik temellerine k?kten bir itirazd?r denebilir.

Postmodern felsefe, her ?eyden ?nce en genel anlamda evrensel, tümel, nesnel ve rasyonel bilginin varl???na y?nelik derin bir ku?kunun ortaya ??kmas?n?n ürünüdür. Bu ku?kuyla giderek, ikili kavram kar??tl?klar? ve onlar?n dayanaklar? olan epistemolojik konvansiyonlar? y?kmaya y?nelir. Yap?salc? dilbilimin dil’i sorunsalla?t?rmas?, psikoanalitik kuram?n bilin?’i de?ifre etmesi ve antropolojinin kültürel olgular?n dayand??? derin yap?lar? a???a ??karmas?n?n sonu?lar?na ba?l? olarak dü?ünce-ger?eklik ili?kisinin, dolay?s?yla da bilginin geleneksel felsefedeki yap?s?n?n altüst edilmesi s?z konusu olur.

Modernist ve geleneksel felsefe'nin ele?tirisi

Postmodern felsefenin geli?iminde Frans?z yap?salc?l???'n?n ?zel yerini belirtmek gerekir: Yap?salc?l???n kurucu ?ncüsü Saussure’ün ve felsefi meseleleri dil ba?lam?nda s?n?rlar?na vard?ran Wittgenstein’?n sonras?nda yap?salc?l?k ?zellikle Fransa'da etkin olmu? ve yol a?t??? kuramsal tart??malar yap?salc?l?k-sonras?-teori ile postmodern felsefenin olu?umunda belirleyici bir rol oynam??t?r. Antropolog Levi Strauss, psikoanalitik kuramc? Lacan, g?stergebilimci Barthes, marksist filozof Althusser bu olu?umun yak?n tarihli mimarlar?d?r.

Postmodern felsefenin, belirli bir bak?? a??s?yla saptanabilecek kimi ortak ele?tiri ba?lamlar? ya da tematik toparlanmalar? d???nda belirli bir savunusu ya da ??retisi yoktur denebilir. ?ünkü onu belli bir disiplin ya da ??retiye indirgemek olanakl? de?ildir, daha ?ok birka? koldan farkl? felsefelerin topland??? bir felsefe düzlemi olarak anlamak mümkündür. Yani, farkl? felsefi e?ilimlerin bir araya geldi?i, birbirinden farkl? konum ve tutumlar?n savunuldu?u "ayr???k bir felsefe düzlemi"dir postmodern felsefe. T?pk? Modernist felsefelerin ak?l ve ak?lc?l?k üzerinden okunmas? gibi, postmodern felsefenin de bunlara kar??tl??? üzerinden okunmas? s?z konusu olabilir.

?yle ki, burada, felsefe-d??? say?lan konular da bir ?ekilde felsefenin i?ine ta??n?r ve dahas?, kategorik ayr?mlarla belirlenmi? olan disiplinler sürekli bir arada kullan?l?r ve sürekli arayüzeylerde ?al???l?r. A??k?a g?rülece?i üzere postmodern felsefe, yaln?zca modern felsefe düzlemini de?il, ayn? zamanda onun miras??s? ve mant?ksal uzant?s? oldu?u geleneksel felsefenin metinsel yap?s?n?, yani tüm kategorik i?letim mekanizmalar?n? ??zü?türmeye y?nelmektedir. Burada, yeni bir i?erik aray???n?n de?il ama daha ?ok ve as?l olarak yeni bir bi?imsellik aray???n?n s?z konusu oldu?u s?ylenebilir.

Bu bi?imselli?in ba?l?ca ?zelli?i geleneksel formlar?n bütünselli?ine, tümelli?ine, kapal?l???na ve ciddili?ine kar??t olarak, par?al?, yüzeysel, ironik ve ?ok katmanl? oldu?u s?ylenebilir. ?yi-k?tü, yüksek-alt ya da yukar?-a?a??, do?ru-yanl??, rasyonel-irrasyonel, ?z-bi?im, ger?ek-ger?ekd??? ve benzeri ikiliklere dayal? epistemelojik yap? ??zü?türülür bu yeni bi?imsellik giri?imleriyle.

?nsan'?n ?lümü

?te yandan, postmodern felsefe, metafizik felsefenin ya da daha do?ru bir deyi?le felsefenin metafizik yap?s?n?n sonunu ortaya koyman?n yan? s?ra, bir düzine metafizik nosyonun da sonunu ortaya koyar. Bunlar?n ba??nda insan nosyonu gelmektedir. Nietzsche’den Derrida’ya izlekler takip edildi?inde a??k olarak insan’?n sonu’nun ortaya konuldu?u g?rülecektir. Hümanizmin teorik statüsünün ge?ersizli?i daha yap?salc?l?k zaman?nda belirginle?mi?tir.

Althusser, yap?salc? Marksizmini temellendirirken kendi dü?ünce ayr?mlar?n? ifade etmek i?in "marksizm bir teorik anti-hümanizmdir" saptamas?n? ?ekincesiz ifade etmi?tir ve yapt??? a??l?mlar bu ba?lamda insan nosyonunun nas?l sorunsalla?t?r?laca??n? g?sterir. ?te yandan, felsefede ben'in imkans?zl??? a??k?a g?sterilmi? ve her bak?mdan ?zne'nin ?zne olu?unun dayanaklar?n?n kendi d???ndal??? belirlenmi?tir. Bu noktadan itibaren ?znenin yeniden anlamland?r?lmas? ka??n?lmaz bir gerekliliktir.

Postmodern durum bu bak?mdan yaln?zca yeni birtak?m iktisadi ve sosyal verilerin ifadesi de?il, ayn? zamanda teorik düzlemde bu metafizik sonun da ad?d?r. Postmodern felsefe, dolay?s?yla, Kant'ta a??k ifadesini bulan "ayd?nlanma tasar?s?"n? ve bütün modern felsefe ak?mlar?na ruhunu veren ak?l'?n ve dolay?s?yla bilim'in teorik düzlemde mutlakla?t?r?lmas? e?ilimini, metafizik insan nosyonuyla birlikte geride b?rakmaya y?nelmi? felsefe duru?udur.

Sonu? olarak, postmodern felsefenin mant???n? ?arp?c? birka? formülasyonlar?yla (bunlar postmodern felsefenin kendini ifade etti?i ve temel ele?tirileri ald??? noktalard?r) ??yle ?zetleyebiliriz:

'?zgünlük yoktur, kopyaya kaynakl?k eden de kopyad?r ve as?la ula?mak s?z konusu olamaz. Saf ger?eklik ya da olgular yoktur, bak???n bütün olanaklar?na yorum'un izleri sinmi?tir ve bundan ka??lamaz, ayr?ca bütün yorumlar ?nceki ya da ba?ka bir yorumun yorumlanmas?d?r. Hakikat yoktur, ?yküleme ve yans?laman?n ?tesinde tek ve mutlak olarak ge?erlili?i temellendirilebilecek bir hakikat olamaz. Metnin d??ar?s? yoktur, her tür bilgi, ontolojik ya da epistemolojik varsay?mlar? i?eren her tür bilgi, metinsel bir okumad?r sonu?ta, d??sal g?nderimleri sürekli metnin i?ine dü?er. Dilimizin s?n?rlar? dünyam?z?n s?n?rlar?d?r, Wittgenstein'in s?ylemi? oldu?u gibi, ?ünkü dil'in s?n?rlar?n?n ?tesi bilgiye kapal?d?r. Ve son olarak, ben ba?kas?'d?r, ben her zaman zaten ba?kalar?n?n yarat?m? oldu?u i?in.

Kaynak?a

1. Felsefe S?zlügü, Bilim ve Sanat Kitaplar?, Hazrlayan:Serkan Uzun / U. Hüsrev Yolsal
2. Postyap?salc?l?k ve Postmodernizm, Bilim ve Sanat Kitaplar?, Madan Sarup, ?ev:Abdülbaki Gü?lü
3. ?agda? Frans?z Felsefesi, ?dea yay?nlar?, Vincet Descombes, cev.Aziz Yard?ml?
4. Ben'in Yap?m?, Ara yay?nlar?, M.Foucault, cev.Levent Kavas
5. Nietzsche ve Postmodernizmin Ger?ek Yüzü, Yener Orkuno?lu, Ceylan Yay?nlar?
6. Postmodernizm ya da Ge? Kapitalizmin Kültürel Mant???, K?y? yay?nlar?, Friedrich Jameson, ?ev.Necmi Zeka, Postmodernizm i?inde.
7. Postmodern Durum, Vadi yay., Jean-Fran?ois Lyotard, ?ev.Ahmet ?i?dem
8. Habermas, Lyotard ve Postmodernite, Vadi yay., Richard Rorty, ?ev.Mehmet Kü?ük, Modertnite versus Postmodernite i?inde
9. Kapital'i Okumak, Belge yay?nlar?, Louis Althusser, ?ev:Celal A.Kanat