太行山“除疤”记－滚动－时政频道－中工网
 | |
Site türü | Ar?iv |
|---|---|
| Diller | ?ngilizce |
| URL | web.archive.org |
| Ba?lat?lma | 10 May?s 1996) (?zel) 24 Ekim 2001) (halka a??k) |
| Durumu | Etkin |
Wayback Machine, kar amac? gütmeyen Internet Archive adl? kurulu? taraf?ndan geli?tirilmi? bir say?sal zaman kapsülüdür. Alexa Internet'ten derlenen i?erikle ?al??an, 1996 y?l?nda olu?turulan ve 2001 y?l?nda halka a??lan Wayback Machine, kullan?c?n?n "zamanda geriye" gitmesini ve web sitelerinin ge?mi?te nas?l g?ründü?ünü g?rmesini sa?lar. Kurucular? Brewster Kahle ve Bruce Gilliat, Wayback Machine'i feshedilmi? web sayfalar?n?n ar?ivlenmi? kopyalar?n? koruyarak "tüm bilgiye evrensel eri?im" sa?lamak i?in geli?tirdi.[1][2][3][4]
Wayback Machine, 2009'un sonunda 38,2 milyondan fazla web sayfas?n? kay?t alt?na alm??t?. 13 Mart 2023 itibar?yla Wayback Machine, 800 milyardan fazla web sayfas?n? ar?ivlemi?tir.[5]
Tarihi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Wayback Machine ?nbelle?e al?nm?? web sayfalar?n? ar?ivlemeye 1996 y?l?nda ba?lam??t?r. Bilinen en eski sayfalardan biri 10 May?s 1996 tarihinde saat 14:08'de (UTC) ar?ivlenmi?tir.[6]
Internet Archive'?n kurucular? Brewster Kahle ve Bruce Gilliat, Ekim 2001'de San Francisco, Kaliforniya'da Wayback Machine'i, ?ncelikle web i?eri?inin de?i?tirildi?inde veya bir web sitesi kapat?ld???nda kaybolmas? sorununu ??zmek i?in halka a?t?.[7][8][9] Kahle ve Gilliat makineyi tüm interneti ar?ivlemek ve "tüm bilgiye evrensel eri?im" sa?lamak umuduyla yaratt?.[10] "Wayback Machine" ismi, The Adventures of Rocky and Bullwinkle and Friends adl? ?izgi filmde Mister Peabody ve Sherman karakterleri taraf?ndan kullan?lan kurgusal bir zaman yolculu?u ve ?eviri cihaz? olan "Wayback Machine"e bir g?ndermedir.[11][12]
1996'dan 2001'e kadar bilgiler dijital kasette tutuldu ve Kahle zaman zaman ara?t?rmac?lar?n ve bilim insanlar?n?n "hantal" veri taban?na girmesine izin verdi.[13] Ar?iv, 2001 y?l?nda be?inci y?ld?nümüne ula?t???nda, Berkeley'deki California üniversitesi'nde düzenlenen bir t?renle halka a??ld?.[14] Wayback Machine hizmete girdi?inde 10 milyardan fazla ar?ivlenmi? sayfa i?eriyordu.[15]
Internet Archive 2016 y?l?nda tüm dijital koleksiyonlar?n?n bir kopyas?n? Kanada'da tutma karar? ald?.[16]
30 Ekim 2020'de Wayback Machine, baz? i?erikleri dezenformasyonla mücadele ama?l? teyit etmeye ba?lad?.[17]
May?s 2021'de, Internet Archive'?n 25. y?ld?nümü i?in Wayback Machine, kullan?c?lar?n "bilginin ku?atma alt?nda oldu?u 2046'daki internete seyahat etmelerine" olanak tan?yan "Wayforward Machine"i tan?tt?.[18][19]
Engellenmesi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]9 Ekim 2016'dan itibaren Türkiye'de eri?imi engellenmi?tir.[20] 2020 itibar?yla yeniden kullan?labilir olmu?tur. Ancak bu engelleme nedeniyle Türkiye'deki Wayback Machine taraf?ndan yedeklenmi? web sitesi say?s? di?er ülkelere g?re daha az kalm??t?r.[kaynak belirtilmeli]
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Zamanda yolculuk mümkün!". Milliyet. 1 A?ustos 2011. 7 Mart 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "90'lara d?ndüren 6 web sitesi". Milliyet. 13 Mart 2012. 7 Mart 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "Universal Access to all Knowledge : Brewster Kahle : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive". web.archive.org. 14 A?ustos 2022. 14 A?ustos 2022 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "Internet Archive 25 petabaytl?k veriye ula?t?". Milliyet. 2 Kas?m 2012. 7 Mart 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 7 Mart 2014.
- ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 20 Ekim 2001 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "PepsiCo Home Page". web.archive.org. PepsiCo, Inc. 10 May?s 1996. 10 May?s 1996 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ NOTESS, Greg R (2002). "The Wayback Machine: The Web's archive". The Wayback Machine: The Web's archive. 26 (2): 59-61. ISSN 0146-5422. 27 Ocak 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi27 Nisan 2023.
- ^ "Wayback Machine General Information". 5 Aral?k 2019. 5 Aral?k 2019 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "InternetArchive.org WHOIS, DNS, & Domain Info – DomainTools". web.archive.org. 13 Mart 2023. 13 Mart 2023 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "20,000 Hard Drives on a Mission | Internet Archive Blogs" (?ngilizce). 27 Ekim 2016 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "BW Online | February 28, 2002 | A Library as Big as the World". web.archive.org. 20 Aral?k 2011. 1 Haziran 2002 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ Tong, Judy (8 Eylül 2002). "RESPONSIBLE PARTY -- BREWSTER KAHLE; A Library Of the Web, On the Web". The New York Times (?ngilizce). ISSN 0362-4331. 20 ?ubat 2011 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ COOK, By JOHN (2 Kas?m 2001). "Web site takes you way back in Internet history". Seattle Post-Intelligencer (?ngilizce). 12 A?ustos 2014 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ Mayfield, Kendra. "Wayback Goes Way Back on Web". Wired (?ngilizce). ISSN 1059-1028. 16 Ekim 2017 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ Arora, Sanjay K.; Li, Yin; Youtie, Jan; Shapira, Philip (A?ustos 2016). "Using the wayback machine to mine websites in the social sciences: A methodological resource". Journal of the Association for Information Science and Technology (?ngilizce). 67 (8): 1904-1915. doi:10.1002/asi.23503.
- ^ "Help Us Keep the Archive Free, Accessible, and Reader Private | Internet Archive Blogs" (?ngilizce). 29 Kas?m 2016 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ Graham, Mark. "Fact Checks and Context for Wayback Machine Pages | Internet Archive Blogs" (?ngilizce). 30 Ekim 2020 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "Internet Archive 25th Anniversary – Universal Access to All Knowledge" (?ngilizce). 21 Temmuz 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "Wayforward Machine ? Visit the future of the internet". wayforward.archive.org. 27 Nisan 2023. 30 Eylül 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 27 Nisan 2023.
- ^ "?nternet Ar?ivine Kelep?e - Hürriyet". 1 Aral?k 2016 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 30 Kas?m 2016.
 | ?nternet ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde i?eri?ini geni?leterek Vikipedi'ye katk? sa?layabilirsiniz. |